De plaats waar we aan het werk zijn wordt de bouw- of werkplaats genoemd. In het ene geval is de bouw- of werkplaats een afgesloten terrein, geheel gelegen buiten het verkeer. In het andere geval ligt de bouw- of werkplaats geheel of gedeeltelijk in of naast het verkeer. Om er dan voor te zorgen dat men veilig kan werken worden tijdens de uitvoering van de werkzaamheden tijdelijke verkeersmaatregelen toegepast. Tijdens deze toolboxmeeting besteden we aandacht aan de veiligheidsruimte / vrije ruimte bij het werken op, aan of langs de openbare weg.
Eén van de belangrijkste risico's bij het werken langs de weg komt door het verkeer dat op de weg rijdt waar wij aan het werk zijn. Een wegwerker kan bijvoorbeeld slachtoffer worden van een ongeval worden doordat:
- Een weggebruiker niet of te laat ziet dat we aan het werk zijn en daardoor het werkvak inrijdt;
- Er een aanrijding plaats vindt naast of vlak bij het werkvak, waardoor er materialen het werkvak in slingeren;
- Je als wegwerker per ongeluk het verkeer in stapt.
Voor de veiligheid van de wegwerker en het verkeer wordt rondom de werkruimte een extra ruimte vrij gehouden. Die extra ruimte wordt de 'veiligheidsruimte' of 'vrije ruimte' genoemd.
Het totale afgebakende gebied (inclusief de afzettingen zelf noemt men het werkvak. Een bovenaanzicht met alle benamingen die bij een standaard wegafzetting worden toegepast is weergegeven in afbeelding 1.
Het doel van de veiligheidsruimte is om wegwerkers te beschermen tegen voertuigen die door de afzetting rijden en tegen rondslingerend materiaal als gevolg van een eventuele aanrijding.
Als een bestuurder niet oplet en de wegafzetting niet tijdig waarneemt, ramt deze allereerst de afzethekken. Vervolgens schrikt hij/zij “wakker” en krijgt hij/zij tijd om te reageren.
De lengte van de veiligheidsruimte voor en na de werkruimte is afhankelijk van de gemiddelde snelheid van het verkeer op de weg waar de wegaf-zetting wordt geplaatst en staat vermeld in de CROW-publicaties “Werk in uitvoering 96a/96b”.
De veiligheidsruimte langs de werkruimte (tussen de werkruimte en de langsafzetting) wordt ook wel vrije ruimte genoemd. Bij een open afzetting is deze altijd minimaal 0,6m. Deze is bedoeld om de afstand tussen wegwerker en verkeer te vergroten en te zorgen dat een wegwerker bij een misstap niet meteen in het verkeer of tussen de schildjes staat. Achter een barriër (een gesloten afzetting) wordt niet altijd een vrije ruimte toegepast. De barrier moet dan wel voldoende hoog en stevig zijn om te zorgen dat je er niet makkelijk overheen kan stappen of vallen. Ook moet bij het werken achter een barrier rekening gehouden worden met de werkende breedte (uitbuiging) van de barrier die wordt toegepast.
In de veiligheidsruimte / vrije ruimte mogen geen mensen, machines, materialen of andere obstakels aanwezig zijn. Dit betekent dat alle machines (inclusief draairuimte), de opslag van materiaal en materieel, de stalling van voertuigen en keten in de werkruimte plaats moet vinden. Dit geldt ook voor ons zelf. Niets en niemand mag zich in de veiligheidsruimte / vrije ruimte bevinden, dus ook geen wegwerkers. De enige uitzonderingen hierop zijn het werkverkeer dat naar of van de werkruimte rijdt en wegwerkers die de afzetting plaatsen, onderhouden of verwijderen.
Een dwarsprofiel van een standaard open wegafzetting (met geleidebakens) met daarin de ‘vrije’ ruimte is afgebeeld in afbeelding 2.
Ga met elkaar in gesprek over het volgende:
Lukt het jou altijd om uit de veiligheidsruimte / vrije ruimte te blijven tijdens het werk?
- Is er voldoende werkruimte om :
- Het werk uit te voeren?
- Materialen en materieel te stallen?
- langs machines te kunnen lopen?